Dziś mija równo 500 lat od urodzin najwybitniejszego władcy z legnicko-brzeskiej linii Piastów - Jerzego II

Książę legnicko-brzeski Jerzy II, zwany w historiografii Wspaniałym, Pobożnym, czy Czarnym, przyszedł na świat 18 lipca 1523 w Legnicy, jako trzecie dziecko księcia legnickiego Fryderyka II i Zofii z domu Hohenzollern. Jerzy dorastał na dworze ojca w Legnicy. W swoim testamencie z 1539 r. uzupełnionym w 1547 r. Fryderyk II legnicki zapisał w jaki sposób ma nastąpić sukcesja w wyniku jego śmierci. Otóż dziedziczne posiadłości Fryderyka II tj. księstwa legnickie i brzeskie miały być podzielone między jego synów. Los zechciał, że starszemu o trzy lata Fryderykowi, określanego później mianem Fryderyka III legnickiego, przypadło księstwo legnickie, zaś młodszemu Jerzemu, księstwo brzeskie.

Na mocy układu o „dziedzicznym zbrataniu” Piastów legnicko-brzeskich i brandenburskich Hohenzollernów, 15 lutego 1545 r. w Berlinie, Jerzy II pojął za żonę księżniczkę Barbarę z rodu Hohenzollern (ur. w Berlinie 10.VIII.1527, zm. w Brzegu 2.I.1595), najstarszą córkę elektora brandenburskiego Joachima II Hektora. Małżeństwo miało siedmioro dzieci. 

Po śmierci Fryderyka II Jerzy zamknął swój legnicki rozdział życia i rozpoczął ten który przyniósł mu uznanie w oczach potomnych. Rozdział „brzeski”. Był wieczór 14 października 1547 r. kiedy młody książę Jerzy II przybył do Brzegu by objąć we władanie księstwo brzeskie. Tak opisano jego przybycie do miasta: „W sobotę po Dionizjach (1547 r.) znakomity książę wraz z żoną Barbarą, rodem z Brandenburgii, przybył do Brzegu na nieszpory, ze swoimi zapasami i klejnotami. Pomiędzy Lipkami a Oławą (na granicy Weichbildu przy starej drodze) został przyjęty i powitany przez rycerstwo (100 szlachciców w czarnych strojach i na koniach); następnie burmistrz i rajcowie miejscy, wójtowie, starsi i ławnicy w długich płaszczach powitali go na zielonym placu przed miastem przy winnicy. 

Książę zasłynął jako kontynuator renesansowej przebudowy brzeskiego zamku. Angażując do tego najlepszych budowniczych w tym Włochów z rodzin Parrio i Niurion, wzniósł jeden z najpiękniejszych renesansowych zamków Europy Środkowej. Za jego sprawą wzniesiono brzeskie Gimnasium Illustre – szkołę stojącą na bardzo wysokim poziomie kształcenia przeduniwersyteckiego. Jerzy II uposażył szkołę z dóbr sekularyzowanej kolegiaty świętej Jadwigi. Szkolnej bibliotece ofiarował m.in. swój prywatny księgozbiór. Wspierał odbudowę brzeskiego ratusza po wielkim pożarze z 1569 r. 

Jerzy II zapisał się w dziejach miasta i Śląska nie tylko jako budowniczy, lecz również jako miłośnik sztuki. Wyrażało się to nie tylko w zamiłowaniu do nowych trendów w architekturze, lecz również w sztukach pokrewnych, jak rzeźba, malarstwo czy tkaniny ozdobne. 

Utrzymywał kontakty z największymi i najważniejszymi przedstawicieli szlachty śląskiej, katolickimi biskupami Wrocławia oraz z dworem cesarskim. Wziął udział w koronacji cesarza Maksymiliana II. w 1564 r., a w 1565 r. był jednym z 20 książąt, którzy podczas pogrzebu Ferdynanda I Habsburga nieśli trumnę z ciałem cesarza z zamku w Wiedniu do wiedeńskiej katedry św. Stefana. Jako protestant regulował sprawy wyznaniowe w zarządzanym przez siebie księstwie, wydając m.in. ordynacje kościelne. Z jego inicjatywy nastąpiła regulacja wielu dziedzin życia podległych mu włości jak chociażby ordynacja miejska dla Brzegu, ordynacje przeciwpożarowe, czy dokument porządkujący sprawy dworu z 1563 r., nie tylko brzeskiego ale także wszystkich rezydencji na terenie księstwa.

W 1574 r. nadał przywilej fundacyjny brzeskiemu bractwu kurkowemu. W 1566 r., na wezwanie cesarza Maksymiliana II, książę Jerzy II stanął na czele rycerstwa śląskiego i łużyckiego, w liczbie 2300 ludzi podzielonych na 7 chorągwi, i pomaszerował na Węgry podczas czwartej inwazji sułtana Sulejmana. 

Zmarł w późnych godzinach wieczornych 7. maja 1586 roku na zamku Brzegu i został pochowany w piastowskim mauzoleum, które urządził w dawnym kościele zamkowym dla podkreślenia rangi swego rodu. 

Te i inne aspekty życia Jerzego II prezentuje wystawa czasowa w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Powstała w oparciu o zbiory brzeskiego Muzeum oraz dzięki uprzejmości Dyrekcji placówek z: Drezna, Warszawy, Wrocławia i Opola tj.: Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Zamek Królewski w Warszawie, Archiwum Państwowe w Opolu. Powyższe instytucje użyczyły na wystawę swoje wyjątkowe zbiory. Wśród nich: portret Jerzego II (Warszawa), miecz będący darem dla władców saskich (Drezno), nadstawy z ołtarza z kościoła św. Mikołaja w Brzegu (Wrocław), dokumenty spisane w książęcej kancelarii (AP Opole). Wystawę można oglądać do 29 września. 

Serdecznie zapraszam. 
Kurator wystawy Andrzej Peszko