Poczet Piastów według Zofii Stryjeńskiej

Odsłona pierwsza:

„Teka »Piastowie« Zofii Stryjeńskiej”

Wystawa czynna od 15 stycznia do 15 marca 2025

Według Galla Anonima, ród panujący swą nazwę wziął od Piasta – oracza. Jan Długosz w swych „Annales” pielęgnował wiedzę o panującej dynastii. W XVI w. w środowisku książąt brzeskich i legnickich po raz pierwszy pojawił się termin „Piastowie” jako określenie przynależności do rodu, upowszechniony w historiografii przez A. Naruszewicza, w XVIII w. W czasach królów elekcyjnych słowo „Piast” utożsamiane było z polskością. Wywodzący się z tejże dynastii Mieszko I był twórcą polskiej państwowości. Władca ten, jako pierwszy z dynastii, przyjął chrzest w 966 r. Jego syn i następca Bolesław Chrobry był pierwszym koronowanym władcą Polski (1025). Wizerunki wybranych przedstawicieli trwającej przez ponad 700 lat dynastii, której panowanie na tronie królewskim ustało po śmierci Kazimierza Wielkiego (1370), uwieczniono m.in. na bramie wjazdowej brzeskiego zamku.

21 listopada 1675 r. zmarł w Brzegu ostatni Piast Jerzy IV Wilhelm, a tym samym wygasła w linii męskiej dynastia pierwszych władców państwa polskiego.

Anna Techmańska

TEKA „PIASTOWIE” ZOFII STRYJEŃSKIEJ

Seria 20 odbitek kolorowych rysunków autorstwa jednej z najwybitniejszych polskich artystek. Wydane w oficynie Jakuba Mortkowicza, w 1929 r., w Warszawie. Zaskakujące i oryginalne portrety władców z rodu Piastów początkowo spotkały się z krytyką odbiorców, dziś jednak przyciągają wzrok nieoczywistą interpretacją i wciąż świeżym ujęciem tematu. Wykonane w charakterystycznej dla Stryjeńskiej manierze łączącej dekoracyjność stylu art deco z odwołaniem do polskiego folkloru i typową dla artystki cienką i ostrą kreską oraz dość płaską plamą barwną.

Zofia Stryjeńska – ur. 1891, zm. 1976. Zaliczana jest do grona najbardziej oryginalnych i płodnych twórców polskiego malarstwa XX w. Była żoną architekta i rzeźbiarza Karola Stryjeńskiego. W 1909 rozpoczęła naukę w szkole malarskiej dla kobiet. W 1911, przebrana za chłopca, jako Tadeusz Grzymała, rozpoczęła studia malarskie w Monachium. Zdekonspirowana, powróciła do Krakowa, gdzie rozpoczęła pracę jako projektantka zabawek i autorka tek graficznych. Jej burzliwe losy i silna wola tworzenia zaowocowały wielką ilością dzieł inspirowanych polskimi i słowiańskimi tradycjami. Zmarła w Szwajcarii, gdzie wyemigrowała w trakcie wojny.

Barbara Fomicz